Ο ψυχικά ανθεκτικός άνθρωπος είναι αυτός που θα αντιμετωπίζει τις στρεσογόνες καταστάσεις, την απογοήτευση και τις δύσκολες συνθήκες με τέτοιον τρόπο, ώστε μέσω αυτών των εμπειριών όχι μόνο θα ανταπεξέλθει και δεν θα καταρρεύσει αλλά θα επιτύχει την προσωπική του εξέλιξη και την αυτογνωσία. Η ανθεκτικότητα δεν αφορά την απουσία προβλημάτων, αλλά την ικανότητα κάποιου να προχωρά μπροστά στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Δηλαδή κατά πόσο καλά ένας άνθρωπος μπορεί να διαχειριστεί τα προβλήματά του.
Ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά που μοιράζονται άτομα με ψυχική ανθεκτικότητα?
Αυτογνωσία: Γνωρίζουν τα δυνατά και αδύναμα σημεία τους και μπορούν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους.
Θετική Σκέψη: Δεν αποφεύγουν τα προβλήματα αλλά προσπαθούν να βρουν και να αναπτύξουν λύσεις. ‘Εχουν θετική αντίληψη για τον εαυτό τους και τον κόσμο γενικότερα.
Ευελιξία: Έχουν την ικανότητα προσαρμογής. Αντιμετωπίζουν ζητήματα με ανοιχτό μυαλό, χωρίς να εμμένουν σε παρελθοντικές καταστάσεις.
Υποστηρικτικές Σχέσεις: Διατηρούν πολύ χρήσιμα υποστηρικτικά δίκτυα για να λάβουν βοήθεια σε δύσκολες στιγμές.
Αίσθηση Σκοπού: Σημαντικοί στόχοι και αξίες τους οδηγούν σε κατεύθυνση που θέλουν να ακολουθήσουν και έτσι τους κάνουν να προχωρούν με κίνητρο προς την εκπλήρωση αυτών των στόχων.
Πως μπορούμε να ενισχύσουμε την ψυχική μας ανθεκτικότητα?
Επικέντρωση στις θετικές πτυχές της ζωής. Η αισιοδοξία και η θετική στάση μπορούν να βοηθήσουν να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες με μεγαλύτερη ευελιξία. Η αναγνώριση των θετικών στοιχείων σε κάθε κατάσταση και η αναπλαισίωση των αρνητικών σκέψεων συμβάλλουν στη διατήρηση μιας υγιούς ψυχικής κατάστασης.
Ο καθορισμός μικρών, επιτεύξιμων στόχων βοηθά στην ανάπτυξη της αίσθησης ελέγχου. Κάνοντας μικρά βήματα προς την επίλυση προβλημάτων, ενισχύουμε την αυτοπεποίθησή μας και την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις.
Η ανάπτυξη της ικανότητας διαχείρισης άγχους είναι κρίσιμη για την ψυχική ανθεκτικότητα. Τεχνικές όπως η διαφραγματική αναπνοή, ο διαλογισμός, η σωματική άσκηση και η επαρκής ξεκούραση βοηθούν στη μείωση της έντασης και στην ενίσχυση της ικανότητας αντιμετώπισης των προκλήσεων.
Η ύπαρξη ενός βαθύτερου σκοπού στη ζωή μάς δίνει δύναμη να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις. Η ενασχόληση με δραστηριότητες που μας γεμίζουν και η σύνδεση με τις αξίες μας ενισχύουν την ανθεκτικότητά μας και μας βοηθούν να ξεπερνάμε δύσκολες στιγμές.
Πρακτικές ευγνωμοσύνης και η ικανότητα να συγχωρούμε τον εαυτό μας για τυχόν λάθη και τις αδυναμίες μας είναι κλειδιά προς την ανθεκτικότητα.
Η ψυχική ανθεκτικότητα δεν είναι έμφυτη. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και εξάσκηση, αλλά κάθε μικρό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να οδηγήσει προς την αισιοδοξία και μια ισορροπημένη ζωή.
Βιβλιογραφικές αναφορές
- Masten, A. S. (2001). “Ordinary magic: Resilience processes in development.” American Psychologist, 56(3), 227-238.
- Southwick, S. M., & Charney, D. S. (2012). “Resilience: The science of mastering life’s greatest challenges.” Cambridge University Press.
- Rutter, M. (2012). “Resilience as a dynamic concept.” Development and Psychopathology, 24(2), 335-344.
